Strogo zaštićeni prirodni rezervat – prašuma Perućica
Prašume nam pružaju direktnu mogućnost uvida u životni ciklus jednog ekosistema, od nastanka do raspadanja i potom, samoobnove, koji može potrajati i do 500 godina. Nakon posljednjeg ledenog doba, prašume su činile 80% evropskog kontinenta, što je dvostruko veća površina na Zemlji nego danas. Tokom prošlosti, povećanje ljudske populacije dovelo je do povećanja potreba za drvom, energijom, proizvodnjom hrane, pa je iz navedenih razloga degradirano čak 2/3 svjetskih šuma. Priroda može opstati bez nas, ali mi bez prirode ne možemo ni zamisliti život. Čovjeku je potrebno da se osvijesti i da prestane uništavati prirodu. Drveće kao čuvari istorije, prirode i živog svijeta ponosno se uzdižu planetom stotinama miliona godina. To su najstariji živi organizmi na našoj planeti. Planina Zelengora je poznata, između ostalog, po svojim ledničkim jezerima, a Prašuma Perućica po tome što je dom mnogih biljnih i životinjskih vrsta, a u njoj se nalaze i stabla koja su stara više od 300 godina i visoka preko 50 metara, a smatra se da je starost prašume oko 20.000 godina (prije Ledenog doba), možete li to da zamislite? Duboko udahnite jer su „pluća Evrope“ oko nas.
Najljepši i najvrijedniji prirodni biser u šumama Nacionalnog parka Sutjeska je prašuma Perućica. Površina strogo zastićenog prirodnog rezervata iznosi 1434 ha heterogenog reljefa i ubraja se u najveće očuvane prašumske rezervate u Evropi. U njoj nalazimo najljepše primjerke bukve, jele i smrče, gotovo mamutskih dimenzija. Na ostacima raspadajućeg stabla buja novi život koji produžava vrstu. Glas istinskih poznavalaca i poštovalaca prašume i njenih vrijednosti, bio je jači od svih ekonomsko-komercijalnih analiza i pobuda. Perućica je jednom i zauvijek sačuvana, na opšte zadovoljstvo velikog broja naučnika i ljubitelja prirode širom Evrope i svijeta. Izdvojena je od redovnog gazdovanja šumama još 1952. godine i stavljena pod pravnu zaštitu. Očuvanje i zaštita Perućice u izvornom stanju je i u Zakonu o Nacionalnom parku Sutjeska označeno kao jedna od glavnih djelatnosti nacionalnog parka.
Prašuma Perućica predstavlja rijetko, autohtono stanište u ovom dijelu jugoistočne Evrope. Izuzetno vrijedno područje sa aspekta bioraznolikosti (endemske, rijetke i prorijeđene vrste biljaka i životinja) geomorfologije (koritasto udubljenje Perućičkog potoka datira iz perioda Tercijara), hidrografije (slivu rijeke Sutjeske pripada i vodopad Skakavac, hidrogeološki fenomen 75 metara visok), ekoklime (staništa i sastojine su u vertikalnom profilu uslovljene klimom) i bogatstva pejzaša (istaknute tačke iznad 1200 metara predstavljaju vidikovce za posmatranje).
Rijetka su područja u Evropi gdje na jednom mjestu možete vidjeti i doživjeti autentičnu iskonsku divljinu, sačuvane životne forme, rijetkosti i centar endemizma koji kako tvrde istraživači još nije stao u smislu evolucije.Povećani efekti staklenika na Planeti su doveli do izmjena klimatskih prilika te krajnjeg ishoda sve češćih kataklizmičnih situacija u životnoj sredini. U poređenju sa ostalim štetnim faktorima, po šumu su požari najopasniji (najrazorniji štetni agens).
Prašuma Perućica predstavlja biocenozu ili više pojasnih ekosistema, u uslovima očuvane prirodne sredine sa neizmjenjenim stanjem, te ravnoteži ekoloških faktora zavisi život i opstojnost vrsta. Razmnožavanje, rast i razvoj svih organizama u biocenozi Perućice podstiču se stalne promjene, pojave i procesi od nivoa ćelije do zrelih stabala najviših u zemlji. Reljef i tipovi tla diktiraju rast vrsta, pa tako imamo dendro vrste: hrast, bukva, grab, jasen, javor, brijest, lipa, topola, breza, jela, smrča, bor crni, bor bijeli, bor krivulj, ariš, zova, lijeska, vrba..
Naučno-istraživački rad i prikupljanje prostornih podataka je od vitalnog značaja za Perućicu, praćenje fenomena i procesa, geneze, drvne produkcije, osjemenjavanja, migracija vrsta i staništa, izvora vode, bolesti, snijego-vjetroizvala a sve u funkciji zaštite šume.
Vrijednost prašume je višestruka iz više aspekata: ekološkog –proizvodnja kiseonika, genofonda, ekonomskog –teško je iskazati ovu vrijednost u novčanoj jedinici,zato postoje metode,a sigurno je da kao resurs ima republičkoi značaj zaštitnog –štiti od erozije, vjetra, zagađenja vazduha, rekreativnog –posjete i motiv uživanja u pejzažu, meditacija, duhovni mir, zdravstvenog –samonikle ljekovite i jestive biljke, plodovi, gljive, smole, eterična ulja, naučno-obrazovnog –istraživanje pojava i procesa svih komponenti prirodne sredine kao i genofonda. Prašuma predstavlja javno (opšte) dobro svih nas zato što pruža mnoge koristi za zajednicu. Savremene metode potvrđuju da su opšte koristi od šume na godinu veće od ukupne godišnje proizvodnje (sječa drveta).
Perućica je šuma od posebne namjene te kao takva ima neizmjernu vrijednost poput nacionalnog brenda. Jer šume su uslov opstanka!
